Giới Thiệu Về Kinh Doanh Nhượng Quyền
Kinh doanh nhượng quyền (franchising) là một mô hình kinh doanh phổ biến trên thế giới, trong đó một doanh nghiệp (bên nhượng quyền) cấp quyền cho các cá nhân hoặc doanh nghiệp khác (bên nhận quyền) để sử dụng thương hiệu, hệ thống kinh doanh và các phương pháp hoạt động đã được chứng minh hiệu quả. Mô hình này mang lại nhiều lợi ích cho cả hai bên, nhưng để thành công, cần phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và hiểu rõ các yếu tố quan trọng. Xu hướng kinh doanh này đang phát triển tại Việt Nam trong vài năm vừa qua với lợi thế dễ nhân rộng và là kênh đầu tư mới cho nhiều người muốn kinh doanh. Tuy nhiên, việc xây dựng mô hình kinh doanh cho kinh doanh nhượng quyền có khác gì mô hình kinh doanh các ngành nghề khác không và tại sao vẫn còn nhiều đơn vị loay hoay chưa tìm được hướng đi.
Đầu tiên, chúng ta cần nhìn vào thực tế là có rất ít doanh nghiệp SME hiểu về cách xây dựng mô hình kinh doanh. Theo khảo sát nội bộ của John&Partners, có hơn 80% doanh nghiệp không xây dựng mô hình kinh doanh và các công cụ quản trị chiến lược. Đây là lý do gốc rễ của việc mô hình kinh doanh nhượng quyền ít khi được xây rõ ràng và bài bản. Ngoài ra, khi đi sâu về mảng kinh doanh nhượng quyền, cũng không có nhiều người hiểu sâu về tối ưu vận hành để có sự điều chỉnh mô hình phù hợp dựa trên các mô hình kinh doanh phổ biến. Hai lý do này dẫn tới việc các doanh nghiệp/ đơn vị kinh doanh nhượng quyền loay hoay vì họ không nắm rõ hai điểm mà gần như không sách vở lý thuyết nào đề cập đến.
Trong kinh doanh nhượng quyền: người bán nhượng quyền phải xây dựng 2 mô hình kinh doanh riêng biệt cho bên bán nhượng quyền (Franchisor, gọi tắt là Zor) và bên mua nhượng quyền (Franchisee, gọi tắt là Zee). Hai mô hình kinh doanh này khác nhau nhiều về bản chất và đều phải hiệu quả thì hệ thống nhượng quyền mới phát triển bền vững được.
Tinh gọn (lean) là một yếu tố không thể thiếu trong kinh doanh nhượng quyền và tất cả các thương hiệu thành công (cả chuỗi lẫn nhượng quyền) đều có người lãnh đạo có tư duy tinh gọn (Lean mindset). Giảm 9 lãng phí, tập trung vào các khâu tạo ra giá trị mà khách hàng sẵn sàng trả tiền, giảm lỗi, chuẩn hóa… đó là các việc trọng tâm mà bên bán nhượng quyền sẽ phải thực hiện liên tục.
Bước Đầu Tiên: Xác Định Mô Hình Kinh Doanh
Trước khi bắt đầu, doanh nghiệp cần xác định rõ mô hình kinh doanh của mình có phù hợp để nhượng quyền hay không. Một số yếu tố cần xem xét bao gồm:
1. Thương Hiệu Mạnh: Một thương hiệu uy tín và được nhiều người biết đến sẽ là nền tảng vững chắc cho việc nhượng quyền.
2. Hệ Thống Vận Hành Hiệu Quả: Doanh nghiệp cần có một hệ thống vận hành đã được kiểm chứng và có thể dễ dàng áp dụng tại các địa điểm khác nhau.
3. Sản Phẩm/Dịch Vụ Độc Đáo: Sản phẩm hoặc dịch vụ của doanh nghiệp phải có điểm đặc biệt, thu hút và giữ chân khách hàng.
Xây Dựng Tài Liệu Và Hệ Thống Quản Lý
Một trong những bước quan trọng trong quá trình xây dựng mô hình nhượng quyền là chuẩn bị đầy đủ tài liệu và hệ thống quản lý. Điều này bao gồm:
1. Hợp Đồng Nhượng Quyền: Hợp đồng cần được soạn thảo kỹ lưỡng, bao gồm các điều khoản về quyền và nghĩa vụ của cả hai bên, phí nhượng quyền, điều kiện chấm dứt hợp đồng, và các quy định về bảo mật thông tin.
2. Sổ Tay Vận Hành: Đây là tài liệu hướng dẫn chi tiết về cách thức vận hành doanh nghiệp, từ quy trình làm việc, tiêu chuẩn chất lượng, cho đến cách xử lý các tình huống phát sinh.
3. Hệ Thống Đào Tạo: Doanh nghiệp cần xây dựng một chương trình đào tạo toàn diện cho các bên nhận quyền, bao gồm đào tạo ban đầu và đào tạo liên tục để đảm bảo chất lượng dịch vụ và sự đồng nhất trong hệ thống.
Lựa Chọn Đối Tác Nhận Quyền
Lựa chọn đúng đối tác nhận quyền là yếu tố quyết định đến sự thành công của mô hình nhượng quyền. Một số tiêu chí cần xem xét bao gồm:
1. Kinh Nghiệm và Năng Lực Tài Chính: Đối tác nhận quyền cần có kinh nghiệm kinh doanh và đủ năng lực tài chính để đầu tư và phát triển thương hiệu.
2. Cam Kết và Tâm Huyết: Đối tác cần có cam kết và tâm huyết với thương hiệu, sẵn sàng tuân thủ các quy định và tiêu chuẩn của hệ thống.
3. Khả Năng Quản Lý: Đối tác phải có khả năng quản lý và điều hành doanh nghiệp một cách hiệu quả, đảm bảo sự phát triển bền vững.
Giám Sát và Hỗ Trợ Liên Tục
Sau khi ký kết hợp đồng nhượng quyền, việc giám sát và hỗ trợ đối tác nhận quyền là rất quan trọng. Điều này bao gồm:
1. Kiểm Tra Định Kỳ: Thực hiện các cuộc kiểm tra định kỳ để đảm bảo đối tác nhận quyền tuân thủ các tiêu chuẩn và quy trình của hệ thống.
2. Hỗ Trợ Kỹ Thuật: Cung cấp hỗ trợ kỹ thuật và tư vấn khi đối tác gặp khó khăn trong quá trình vận hành.
3. Đào Tạo Liên Tục: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao, cập nhật kiến thức và kỹ năng mới cho đối tác nhận quyền.
Lưu Ý Đặc Biệt Cho Doanh Nghiệp Việt Nam
Khi xây dựng mô hình kinh doanh nhượng quyền tại Việt Nam, doanh nghiệp cần lưu ý một số điểm đặc biệt sau:
1. Tuân Thủ Pháp Luật: Đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật về nhượng quyền thương mại tại Việt Nam, bao gồm việc đăng ký hợp đồng nhượng quyền và tuân thủ các quy định về thuế, lao động, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
2. Thấu Hiểu Văn Hóa Địa Phương: Hiểu rõ văn hóa và thói quen tiêu dùng của người Việt để điều chỉnh sản phẩm, dịch vụ và phương thức kinh doanh phù hợp.
3. Quản Lý Rủi Ro: Xây dựng kế hoạch quản lý rủi ro để đối phó với các thách thức có thể phát sinh, chẳng hạn như biến động thị trường, thay đổi quy định pháp luật, hoặc cạnh tranh gia tăng.
4. Đảm Bảo Chất Lượng: Đảm bảo chất lượng sản phẩm và dịch vụ luôn đồng nhất tại các điểm nhượng quyền, từ đó xây dựng uy tín và lòng tin của khách hàng.
Kết Luận
Xây dựng mô hình kinh doanh nhượng quyền là một quá trình đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và hiểu biết sâu sắc về cả lĩnh vực kinh doanh và quy định pháp luật. Đối với các doanh nghiệp Việt Nam, việc nắm bắt đúng xu hướng, hiểu rõ thị trường và tuân thủ các quy định pháp luật sẽ là chìa khóa để phát triển thành công mô hình nhượng quyền, mở rộng thị phần và tăng trưởng bền vững.
